Αλέξανδρος Άνθης – Προπονητής Καλαθοσφαίρισης

Μία ερώτηση που περιπλανάται συχνά στο μυαλό όλων μας είναι: «Πώς μπορώ να συνεισφέρω στην αθλητική εμπειρία του παιδιού μου, πώς μπορώ να το βοηθήσω χωρίς να το βλάψω;» 

Στο ακόλουθο κείμενο ακολουθούν τέσσερα βασικά σημεία που έχει αποδειχθεί ότι λειτουργούν θετικά για τους αθλητές, τους γονείς και τους προπονητές.

1. ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΕΙΤΕ ΤΟΥΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΔΙΑΙΤΗΤΕΣ

Ως γονείς, έχετε κάθε δικαίωμα να δίνετε συμβουλές στο παιδί σας. Αλλά είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε πότε το μήνυμα που θέλετε να περάσετε είναι χρήσιμο και πότε βλάπτει. Μπορεί να προκληθεί μεγάλη σύγχυση σε έναν νεαρό αθλητή που αναγκάζεται να επιλέξει ανάμεσα στο να ακούσει τον προπονητή του ή τον γονιό του που κάθεται στην εξέδρα. Αυτή η σύγχυση οδηγεί αναπόφευκτα σε απογοήτευση και επηρεάζει αρνητικά την εμπειρία και την απόδοσή του. Εμπιστευτείτε τους προπονητές των ομάδων και την κρίση τους, καθώς η βασική τους αποστολή είναι να διαφυλάξουν την αγάπη των παιδιών για τον αθλητισμό. 

Να είστε, επίσης, βέβαιοι ότι οι διαιτητές προσπαθούν για το καλύτερο δυνατό σύμφωνα με τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους, αλλά ακόμη και κορυφαίοι διαιτητές στον πλανήτη υπάρχουν στιγμές που δεν κρίνουν κάθε φάση του παιχνιδιού σωστά. 

Επειδή όμως, μας αρέσει να συμμετέχουμε και να βοηθάμε την προσπάθεια των παιδιών μας, ας διοχετεύσουμε την θετική μας ενέργεια χειροκροτώντας τους νεαρούς αθλητές για την προσπάθειά τους, για την αγάπη τους για το μπάσκετ και τα μαθήματα ζωής που απολαμβάνουν απλόχερα μέσα από τον ομαδικό αθλητισμό.

2. Η ΝΙΚΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΑΝ

Η πίεση της νίκης και της ήττας ασκείται στα παιδιά από πολύ νεαρή ηλικία. Αυτό πηγάζει από τον έντονο ανταγωνισμό της σύγχρονης κοινωνίας μας, η οποία ενθαρρύνει τη νίκη με κάθε κόστος σε πρώιμα ηλικιακά στάδια. Οι αθλητικές εμπειρίες των παιδιών, η διασκέδαση και η χαρά του παιχνιδιού είναι πολύ πιο σημαντικές από ένα πρόσκαιρο αποτέλεσμα, έναν αγώνα, μία νίκη ή ένα καλάθι. 

Αν ορίσουμε την επιτυχία και την αποτυχία με όρους νίκης και ήττας από τις μικρές αυτές ηλικίες κινδυνεύουμε να χάσουμε το πιο σημαντικό παιχνίδι, εκείνο της αθλητικής και ψυχοπνευματικής ανάπτυξης των παιδιών μας. Θυμηθείτε τί είναι πιο σημαντικό.

3. ΚΑΝΟΝΑΣ 24 ΩΡΟΥ

Μετά από ένα παιχνίδι, συμμετέχοντες και θεατές είναι είτε ψυχικά είτε και σωματικά εξαντλημένοι, γεγονός που κάνει όλα τα μέρη λιγότερο δεκτικά σε σχόλια ανατροφοδότησης. Καλό είναι λοιπόν να αποφεύγουμε τα σχόλια για το παιχνίδι ή την εποικοδομητική κριτική των παικτών και/ή των προπονητών για τουλάχιστον 24-48 ώρες μετά από ένα παιχνίδι. Αυτό έχει αποδειχθεί ότι λειτουργεί ευεργετικά και βοηθά στην επίλυση τυχόν θεμάτων, καθώς επιτρέπει σε όλους τους εμπλεκόμενους να ηρεμήσουν, να αξιολογήσουν το παιχνίδι και να αυτοαξιολογηθούν. Η πάροδος του απαραιτήτου χρόνου καθιστά πιο πιθανό ο παίκτης ή ο προπονητής να είναι πιο δεκτικοί σε σχόλια, μακριά από τα εμπόδια της κούρασης και των έντονων συναισθημάτων.

4. ΟΙ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΚΟΥΒΕΝΤΕΣ

Οι πιο σημαντικές κουβέντες που μπορεί να πεις στο παιδί σου μετά από έναν αγώνα είναι: « Μου αρέσει να σε βλέπω να παίζεις και να αθλείσαι». Η πίεση της νίκης και της ήττας σε κάθε παιχνίδι κάνει πολλούς αθλητές να νιώθουν ότι η αξία τους καθορίζεται από την απόδοσή τους. Αυτό δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Μετά από ένα δύσκολο παιχνίδι, υπενθυμήστε τους πόσο ξεχωριστοί είναι και τα πράγματα που έκαναν καλά. Θα πρέπει να ξέρουν ότι τους υποστηρίζετε και είστε περήφανοι για αυτούς ανεξάρτητα από την απόδοση τους και το τελικό σκορ.

Ως γονείς, αν και η γνώμη μας είναι συχνά η πιο πολύτιμη, πολλές φορές ξεχνάμε τη δύναμή της αλλά και τον τρόπο που θα την εκφράσουμε. Ακόμα και μία έκφραση ή ένα βλέμμα έχουν την δική τους βαρύτητα. Πρέπει επίσης, να ελέγχουμε την συμπεριφορά μας εντός του γηπέδου καθώς και την διάθεση που θέλουμε να περάσουμε στην εξέδρα γιατί έχει σαφές αντίκτυπο στην αθλητική εμπειρία των παιδιών μας.  Ας συνεισφέρουμε λοιπόν με επαίνους και θετική ενέργεια ! Ας κάνουμε σήμερα τον κόσμο του αθλητισμού καλύτερο. 

Βιβλιογραφία 

• Fabian W. Otte,1 Keith Davids,2 Sarah-Kate Millar,3 and Stefanie Klatt1,4,* – When and How to Provide Feedback and Instructions to Athletes?—How Sport Psychology and Pedagogy Insights Can Improve Coaching Interventions to Enhance Self-Regulation in Training
• Long-Term Athlete Development Author: Istvan Balyi  Richard Way  Colin Higgs

Author : Άνθης Αλέξανδρος

“Όλοι οι προπονητές μπάσκετ μικρών ηλικιών πρέπει να αποφασίσετε, θέλετε να διδάξετε τους αθλητές σας πως να παίζουν μπάσκετ ή απλά θέλετε να κερδίσετε παιχνίδια”. Η ερώτηση του γνωστού προπονητή  του NBA, Stan Van Gundy στα πλαίσια σεμιναρίου προπονητικής το 2008, είναι διαχρονική και ίσως πιο επίκαιρη από ποτέ !

Θυμάμαι το 1997 ως αθλητής της εθνικής ομάδας παίδων στα πλαίσια διεθνούς διοργάνωσης αντιμετωπίσαμε την εθνική Ρωσίας. Ο αντίπαλος play maker ψηλός, δίμετρος τότε με λεπτή φωνή και αδύνατος, φάνταζε ως περίεργη εικόνα στα μάτια μας. Ο παγκοσμίου φήμης πλέον, Αντρέι Κιριλένκο κατέβαζε την μπάλα ως play maker σε ηλικία 16 ετών και αυτό πιθανότατα γιατί δεν βρέθηκε κάποιος προπονητής του να πει:

“Πρέπει να παίζεις μόνο κοντά στο καλάθι για να κερδίσουμε”

“Άσε την ντρίπλα θα πρέπει να μάθεις μόνο κινήσεις ψηλού”  

“Μην παίζεις με πρόσωπο, το παιχνίδι σου θα είναι συνέχεια με πλάτη”

Ας αναρωτηθούμε λοιπόν ποιος είναι ο ρόλος ενός Προπονητή μικρών ηλικιών; Ποια είναι η αποστολή μιας ακαδημίας μπάσκετ;

Η απάντηση για την πλειοψηφία των αναγνωστών ενδεχομένως να φαντάζει προφανής. Το μέτρο της επιτυχίας ενός “φυτώριου” ή ενός προπονητή δεν μπορεί να είναι άλλο από τη δημιουργία νέων αθλητών που αναπτύσσονται, δραστηριοποιούνται αθλητικά και αγγίζουν ή ξεπερνούν τις δυνατότητες τους.  Και όμως, πολλές ακαδημίες μπάσκετ αφήνουν στην άκρη τον κύριο στόχο τους και λειτουργούν λανθασμένα κυνηγώντας με κάθε κόστος την “χειροπιαστή”, εφήμερη διάκριση.  

Δεκατριάχρονοι “ψηλοί” περιορίζονται στα στενά όρια της θέσης τους, ενώ οι αντίστοιχοι “κοντοί” πρέπει να μάθουν οπωσδήποτε μόνο να ντριπλάρουν. Συνδυαστικές άμυνες πίεσης, φωνές, άμυνες ζώνης και πολυάριθμα επιθετικά συστήματα συνθέτουν ένα φαύλο κύκλο ρηχής αυτοκαταξίωσης εγκλωβίζοντας συλλόγους και προπονητές στον μονόδρομο της “νίκης με κάθε κόστος”.

Ας αναλογιστούμε όμως… η εκπαίδευση των νεαρών αθλητών δεν μπορεί παρά να υψώνεται πέρα από ένα πρόσκαιρο αποτέλεσμα, έναν αγώνα, μία νίκη ή ένα καλάθι καθώς είναι ξεκάθαρα ζήτημα προτεραιοτήτων, φιλοσοφίας, θετικών εμπειριών και στάσης ζωής.

Πέρα όμως από τα καθημερινά παραδείγματα κυνικής πραγματικότητας, ποια θα έπρεπε να είναι η ουσία της ανάπτυξης των νέων αθλητών καλαθοσφαίρισης ; ποια είναι τα στοιχεία που συνθέτουν ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που βοηθά τους αθλητές να αγγίξουν τις προοπτικές τους και παράλληλα να αγαπήσουν την ενασχόληση με τον αθλητισμό ως στάση ζωής.

1. Παιδοκεντρική προσέγγιση εκμάθησης δεξιοτήτων μέσα από θετικές και ευχάριστες εμπειρίες ζωής.
2. Προπονητικά προγράμματα κατάλληλα για την κάθε ηλικιακή ομάδα με γνώμονα τις ανάγκες του κάθε αθλητή
3. Οριοθέτηση στόχων και προτεραιοτήτων. Η νίκη δεν είναι το παν ! Δείτε πως βιώνουν τα παιδιά τη διασκέδαση στις αθλητικές δραστηριότητες ανά ηλικία (μελέτη http://publichealth.gwu.edu/content/being-good-sport-ranks-top-%E2%80%9Cfun%E2%80%9D-factor-study-youth-sports)
4. Ίσες ευκαιρίες ανάπτυξης, εξέλιξης και μαθησιακής εμπειρίας για όλους τους αθλητές στους αγώνες και τις προπονήσεις.
   1. Αξιοποίηση και προπόνηση αθλητών χωρίς τα όρια των παραδοσιακών θέσεων (positionless basketball)
   2. Ίση κατανομή χρόνου και ευκαιριών σε αγώνες και προπονήσεις
5. Ολοκληρωμένα προγράμματα διαχείρισης κινδύνων και προστασίας των παιδιών.
6. Ενσωμάτωση κανόνων συμπεριφοράς για προπονητές, παράγοντες, αθλητές και γονείς.
7. Υποχρεωτική εκπαίδευση γονέων για την καλύτερη κατανόηση της προπονητικής εμπειρίας των νέων αθλητών.

Η δημιουργία ενός υγιούς περιβάλλοντος προϋποθέτει σεβασμό στο άθλημα, ορθολογική προσέγγιση και διαρκή γνώση και εξέλιξη.

H υπέρμετρη εστίαση στη νίκη αποτελεί ξεκάθαρη τοποθέτηση υπέρ του “δόγματος της συντόμευσης” και σίγουρα δεν μπορείς με συντομεύσεις να οδηγήσεις νέους αθλητές να αγγίξουν και να ξεπεράσουν τις δυνατότητες τους.

Δεν μπορείς με “συντομεύσεις” να αγγίξεις μια νέα γενιά παιδιών, ώστε να αγαπήσει πραγματικά τον αθλητισμό και το μπάσκετ.